Danish 2023

Persian

University of Kashmir

Print ISSN: 0975-6566 Online ISSN: 0975-6566

Contribution of Mughal Ladies towards the Development of Persian Culture as Depicted in Tuzk-i-Jahangiri Abstract: This paper aims at highlighting the role of royal Mughal ladies in the formation of composit culture in India with reference to Tuzk- I -Jahangir (memoirs of Emperor Jahangir).It mainly focuses on identifying some unique talents of these ladies mentioned in it that ultimately added to the development of Persian culture in India. It also analyses abilities and important contributions of Nur jahan in the field of Persian art, architecture, culture, and civilization and their demonstration in Jahangir's memoirs

The emergence of Persian language in the undivided Bengal occurred during the pre-Islamic period. The pre-historic Achamenian Empire established its sway over the whole of the Indian sub-continent along with Bengal. The Indian sub-continent along with Bengal was a tax-paying subordinate state during the mighty Emperor Kurush or Cyrus. The old Persian language which was the official language of the Achamenian dynasty entered the Indian sub-continent including the Bengal province Again much later than that during the adventurous campaign of Malik Ikhtiyaruddin Bakhtiyar Khilji from Lakhnouti to Tibet, the existence of Turks were found in Bengal whose forefathers settled in Bengal during the Achamenian rule. In the course of time Persiaan speaking preachers of Islam, conquerors, troops, and businessmen used to come to Bengal and settled them here. The Chinese traveler Ma- Huan who came to Bengal in 1432 A.D. found two languages Persian and Bengali spoken by the people in Bengal. In this paper an attempt has been made to highlight the influence of Persian language on the Bengali language and its everlasting impact in almost every sphere of life and culture of Bengal

سیمین دانشور (۱۳۰۰ ه ش ) فارسی ادب کی پہلی داستان نویس ہے جس نے اپنے معاصرین داستان نویسوں کے بیچ اپنی صلاحیتوں اور داستان گوئی کے معیار پر کھڑی اترتی ہے۔ اور انکے شانہ بہ شانہ نظر آتی ہے۔ اور اپنی زندگی کی طویل مدت سیاسی، اجتماعی اور ادبی تبدیلیوں کی گواہ بنتی رہی ۔ اور ان مسالوں کا بہترین حصہ اپنے شوہر جلال آل احمد کے ساتھ گذاری ان دو شخصیت کی ساتھ نے ادب میں رسوالیس روشن فکری کا کو لایا جو نا قابل فراموش ہے۔ اور وہ خصوصیات ہے جو انکے آثار میں نمایا نظر آتے ہیں۔ دانشور نے اپنی داستان میں نقوش نسوانی کو ھمیشہ اجاگر کیا ہے اور یہی وہ وجہ ہے جسکی وجہ سے انکے داستان کے کردار خواتین ہی نظر آتے ہیں۔ دانشور سے پہلے بھی نسوانی کردار ایرانی داستان میں ملتی ہے لیکن اس فرق کے ساتھ کہ اکے یہاں کردار کی حسن سلیقہ اور اسلوب ریائی زیادہ ہے اور حقوق نسواں کی زیادہ حامی رکھتی ہے۔ انکے یہاں عورتیں دو طرح کی ہوتی ہیں ایک جو حرف الحال ہو دوسری جو زحمت کش مفلوک الحال اور محروم نظر آتی اور اکثر یہ زحمت کش عورتیں طبقہ بالد کے گھروں میں کام کرتی ہیں اور انکی آسایش کی سارے سامان بھیا کرتیں ہیں چونکہ یہ دونوں طبقے باھمی ارطباط ہیں ہیں اس لئے اکثر رحمت کش دلسوزی اور دل آزاری کے شکار رفتی رہتی ہیں اور طبقہ متوسط کی عورتوں کو دانشور کی داستان میں بہت کم ہی جگہ ملی ہے ۔ کیونکہ دانشور کی نگاہ ان دو طبقوں پر ہی زیادہ مرکوز رہی ہیں

چکیده تاریخ ادبیات کودکان ایران پژوهشی فراگیر است. زیرا نه تنها از آغاز تاریخ شفاهی و باستان، مسیر شکل گیری ادبیات کودکان را در بر گرفته بلکه پیدا کردن اولین روزنه شکل گیری ادبیات کودکان کاری بس دشوار است. هدف از این مقاله بررسی روشهای تربیتی ادبیات کودک در زبان فارسی و پیدا کردن ویژگیهای ساختاری آن می باشد. زیرا که بی گمان نخستین کتابهای کودکان بوجود نیامده اند و در ازای تاریخ عواملی چون دگرگونی نگرشهای تربیتی قصه ها و متل های عامیانه در میان کودکان ساده شدن نثر فارسی ورود دستگاه چاپ به ایران رشد روانشناسی کودک و توجه زیادی به طرف نیازهای از او جمله عواملی هستند که به پدید آمدن ادبیات کودک کمک کرده اند. کلید واژه ها ادبیات کودکان نوجوانان

زبان و ادبیات فارسی دارای تاریخ ارزش در شبه قاره هند بوده است و از محمود غزنوی تا انقراض دولت مغول هزارها دانشمندان و نویسندگان چه از خانواده ایرانی و چه از خانواده هندی این ادبیات را آبیاری کرده اند. یکی از آنها گل سرمد گلستان خانواده گورکانی شهزاده محمد دارا شکوه قادری بود وی که فقط به تصوف مائل بود بلکه يك مصنف و شاعر زبان فارسی بود غیر از این وی سرپرست ،علماء و فضلاء زبان فارسی و سنسکرت بود و نیز بفنون لطیفه خیلی دل بستگی داشت. کنیها که از دست وی تصنیف شد در سراسر جهان شهرت عالی یافت

زبان فارسی در شبه قاره در دوره مدید (بیش از شش صد سال) زبان رسمی بوده و اکنون در دیار هند و کشمیر نیز ریشه های زبان اصلی سرزمین شبه قاره همین زبان با صلابت و فصیح فارسی است از آنجا که ادبیات فارسی تحول خود در سر زمین کشمیر سپری کرده و تا جایی که در ادب پروری شاهان شاهمیری ، چک و جز آن به ویژه شاهان تیموریه مغولان هند) ادب و زبان فارسی را اعتبار بخشیده اند حق و جایگاه آن ادا نتوان کرد همین است که ملا محمد اسمعیل بینش یا میر جعفر بیگ بدخشی در گوشه گمنامی ماند. شاعری صاحب سبک و دیوان پر از فصاحت است و از لحاظ درونی و شکل ظاهری موسیقیت و تخیل دارد که اورا در ردیف شاعران سر آمد و نام آور سبک هندی قرار داد. روش تحقیق این مقاله همان است که چندین نکات مهم غزل های وی را به خوانندگان ارایه داده شود تا محققان و پژوهندگان نو در این راه کاری کنند شاعر معروف قرن یازدهم هجری میلادی ملا اسمعیل با جعفر بیگ در دوره شاهجهانی زیسته است و این مقاله درباره زندگی و غزلیات وی جنبه های معتبر دارد

کی از مهمترین ارکان ادب فارسی پرداختن به مسایل انسانی و آرمانی است که ادب نفس از مهمترین آنها به شمار می رود ارزشهای اخلاقی ریشه در باورهای تاریخی اعتقادی دارد و به عنوان یکی از مهمترین فضایل والای انسانی ، همواره مورد توجه و عنایت بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است. بسیاری از شاعران و نویسندگان موضوعات و مفاهیم بلند اخلاقی آرمانی و انسانی را در اشعار خود یا به صورت مستقل و یا در ضمن مطالب اصلی مطرح کرده اند ولی نوع پرداخت و نحوه بیان در آنها یکسان نیست و موضوعات نیز به دلیل تنوعی که در این مقوله و جود دارد بسیار است - همچنین نوع قالبهای شعری نیز در پر داختن به مسایل اخلاقی و انسانی مهم است. راقم السطور در این مقاله می کوشد تا موضوع اخلاق را در غزلیات غنی کشمیری (۱۰۷۹- ۱۰١٤ه ق) شاعر شهیر سبک هندی بررسی نماید موضوعی که کمتر بدان پرداخته شده است غنی کشمیری که همواره به خیالهای دقیق خود در زبان استعاره و ایهام و به ویژه دعوی و دلیل و ارسل المثل مشهور است. غزل در شعر غنی کشمیری در خدمت معارف اخلاقی قرار گرفته است. غنی سعی کرده است نوعی ادب تعلیمی در حوزه اخلاق و ارزشهای والای انسانی احیاء نماید موضوعات اخلاقی و آرمانی در غزلیات غنی حضور یافته است غنی به مسایل اخلاقی بسیار متنوعی توجه داشته است او موضوعات فراوانی چون عزت نفس بزرگ منشی مناعت طبع قناعت، عدم توجه به دنیا تواضع و فروتنی خاموشی و سنجیده گویی دستگیری از مظلوم و ستمدیده مذمت حرص و طمع و بسیاری از موضوعات اخلاقی را در اشعار خود آورده است. بررسی ارزشهای اخلاقی در غزلیات غنی کشمیری با روش تحلیلی توصیفی هدف این مقاله است

بجاست که آغاز این مقاله با عبارت زیبای جواهر لعل نهرو نخست وزیر پیشین هند آغاز کنیم که می گوید: » در میان مردمان و نژادهای بسیاری که با هندوستان ارتباط داشته و در زندگانی و فرهنگ هند نفوذ کرده اند قدیمی ترین و با دوام ترین آنها ایرانیان هستند. همچنین آداب و رسوم فرهنگ و زبان فارسی از قرنها پیش بین مردم ایران و هند رد و بدل می شده است و دربار هند تحت تأثیر نفوذ فرهنگ ایران و البته زبان فارسی قرار گرفت و به فراخور آن ادیبان و شعرای بسیاری در این دو سرزمین رشد کردند کسانی چون سعدی مولوی امیر خسرو دهلوی اما از سده هفتم مانند قرون گذشته زبان فارسی در هند رشد کرد عامل اصلی آن بعد از هجوم مغولان به ایران اقوام ایرانی از طبقات مختلف به ناچار به نواحی امن از جمله شبه قاره هند کوچ و مهاجرت کردند و این خود موجب بسط و گسترش بیشتر زبان و فرهنگ فارسی شد البته سلاطین هند نیز مانند بهمنی ها در جنوب هند که خود اصلاً نژاد ایرانی داشتند به آن توجه خاص میکردند. از طرفی عرفان و تصوف ایرانی نیز که در زندگی عامه دارای لهن آهنگین خاصی است رشد کرد. البته از نباید از نظر دور داشت که عرفای ایرانی برای ستیز با زبان عربی زبان فارسی را رشد دادند. در کنار زبان و عرفان فارسی تاریخ نگاری نیز به دلیل وجود تاریخ نگاران بزرگی چون خاندان جوینی خواجه رشید الدین ... رشد قابل ملاحظه ای کرد و به تبع آن تاریخ نگاران هند نیز به ثبت وقایع ایران و هند برآمدند کسانی چون دهلوی برنی و.... و البته با رشد فرهنگ ادب فارسی معماری نیز مورد توجه ایلخانان متأخر (غازان خان اولجایتو قرار گرفت که این خود باعث رونق معماری اسلامی مذهبی در ایران و هند شد و آثار در خور توجه ای از این دوران باقی ماند مانند شنب غازان گنبد سلطانیه، مسجد جامع ورامین و و.... در ایران و آرامگاه رکن الدین عالم غیاث الدین و فیروزشاه تعلق در هند و... که این امر تأثیر بسزایی در معماری اسلامی شبه قاره هند داشته است.

شعر سرایی به زبان فارسی افتخار شعرای شبه قاره بوده است. اندیشمندان و شاعران نام آور این سرزمین غیر از زبان اردو زبان ملی پاکستان فارسی را وسیله اظهار نظر ساخته اند. درمیان شعرای معاصر شبه قاره محمد حسن قتیل ، مرزا اسد اللہ غالب ، علامہ محمد اقبال لاهوری غلام قادر گرامی شبلی نعمانی مولانا ظفر علی خان، دکتر سید محمد اکرم شاه و شخصیات بزرگی به فارسی شعر سروده اند. شیخ محمد ایوب گورداسپوری (۱۹۰۹- ۱۹۸۱م) که مقلد معروف اقبال لاهوری است زبان فارسی را انتخاب کرد. ایوب آثاری مانند نوای فردا آب حیوان انوار جمال و سوز نفس به یادگار گذاشته است. شعرش علاوه بر مضامین ملی و اخلاقی سرشار از عشق محمدی است.

صحنه ی ادبیات ایران از آغاز قرن بیستم شاهد پدیدار شدن نامهای درخشان زنان ادیبی است که چه در شعر وچه در نثر چیره دستی خود را به نمایش گذاشتند کار آنان در آغاز محصور به تاکید بر حقوق اجتماعی و سیاسی زنان بود و چه بسا ترس از فاش شدن هویت خود از تخلصهای مختلفی استفاده میکردند همزمان با انقلاب اسلامی در ایران (1357) زن در همه ی زمینه ها در کنار مرد ایستاد. مخصوصاً هنگام آغاز شدن جنگ عراق و ایران 1359 - 1367) امری که همزمان با غیاب شوهر به شهادت رسیده یا عازم جبهه مستوجب بیرون رفتن زن از خانه برای کسب روزی و نگهداری از خانواده خود شد. زمینه ی نوآوری ادبی از جمله ی زمینه هایی است که زن آن زمان در آن مشارکت کرد و چهره ی چند زن ادیبی که حضوری چشمگیر در این زمینه داشتند هویدا شد و کارهای ادبی آنان با پذیرش گسترده ای روبه رو گشت و گاهی از کارهای ادبی

رابطه ادبی و علمی سرزمینها در تاریخ ادبیات بسی ارزنده است و در شناخت اوضاع ادبیات نقش بسزا دارد دوره بابریان هند یکی از درخشان ترین دورۀهای دانش و ادب این سرزمین است. هرات بعد از ختم دوره تیموریان به دلیل درگیری های میان صفویه و شیبانیه وضع نابسامان داشت و زمینه مناسبی برای اهل دانش و ادب نبود نامساعد بودن هرات از یکی جانب و دانش پروری بابریان هند از جانب دیگر باعث شد که شمار زیادی از اهل ادب و دانش هرات رهسپار هند شوند. این دانشمندان در شکوفایی ادب و دانش هند در دورۀ بابریان سهم ارزنده ایفا کردند. تعداد آثاری که توسط ادباء و دانشمندان هرات در هند ایجاد شد. چشمگیر است و تمرکز بر فعالیتهای شان ارزشمند است. اینکه ادیبان هرات با توجه به دانش پروری بابریان تا چه حدی توانستند در شکوفایی ادب و دانش هند سهمی ایفا کنند از پرسشهای مهم در حوزه ادبیات فارسی است. تشخیص و تبیین این امر اهل مطالعه را به چه گونگی رابطهٔ هرات و هند در حوزه ادب و دانش رهنمایی میکند و به بخش ارزنده بی از ادبیات این دو حوزه روشنی میاندازد. این مقاله بر آن است تا سهم ادیبان و دانشمندان هرات در شکوفایی دانش و ادب شبه قاره را به پژوهش بگیرد و معیار این سهم گیری را ارائه و تبیین کند. هدف این است که نقش هرویان در شکوفایی ادبیات این دوره هند، تبین و تعیین شود بیان وضع ادبیات هرات و دربار بابریان، نحوه سهم هرویان در ادب و دانش آنجا استقامتهای کار این دانشمندان و ادیبان ونحوه فعالیتهایشان ساختار و استقامتهای بحث این مقاله را تشکیل می دهد.